नेपाली बालउपन्यासमा प्रस्तुत सपनाको विश्लेषण

Abstract

नेपाली बालउपन्यासमा प्रस्तुत सपनाको विश्लेषण गर्नु यस लेखको प्रमुख उद्देश्य हो । पुस्तकालयीय अध्ययन प्रक्रियाबाट तथ्य सङ्कलन गरी नेपाली बालउपन्यासलाई प्राथमिक सामग्रीका रूपमा उपयोग गरिएको छ । बालमनोविज्ञान तथा सपनासँग सम्बन्धित विभिन्न सैद्धान्तिक पुस्तकहरूलाई द्वितीयक सामग्रीका रूपमा लिइएको यस लेखमा वर्णनात्मक विधिको उपयोग गरिएको छ । नेपाली बालउपन्यासमा सपनाका सन्दर्भलाई बालमनोवैज्ञानिक पक्षसँग सम्बन्धित गरी स्वाभाविक तरिकाबाट प्रस्तुत गरिएको छ । नेपाली बालउपन्यासमा सामाजिक परिवेश तथा संरचनाको प्रभाव बालमस्तिष्कमा परेको र तिनले सपनाका माध्यमबाट अभिव्यक्त गरेको देखाइएको छ। बालबालिकाहरूले आपूmले चाहेका विषय वा वस्तु प्राप्त गर्न नसक्दा सपनाका माध्यमबाट इच्छापूर्ति गरेको देखाइएको छ । त्यस्तै उनीहरूले आपूmले भोेगेका पीडा तथा अपमानको पनि बदला सपनामा नै लिएर सन्तुष्ट भएको सङ्केत गर्दै बालमनोवैज्ञानिक पक्षको सघन उठान गरिएको छ । बालबालिकाहरू साथीहरूबिचका प्रेम, ईष्र्या, खुसी, रिस आदि संवेग पनि बालबालिकाले सपनामा देखेका सन्दर्भ पनि नेपाली बालउपन्यासमा व्यक्त भएका छन् । नेपाली बालउपन्यासमा व्यक्त सपनाको सन्दर्भ विश्लेषण गर्दा बालबालिका आपूmले चाहेका, कल्पना गरेका तथा भोगेका विषय वा वस्तुलाई सपनामा देखेका सन्दर्भलाई समावेश गरिएको निष्कर्ष प्रस्तुत अध्ययनबाट प्राप्त भएको छ ।