भूपिका कवितामा यमकाभास वक्रता {Yamakabhasa Vakrata in Bhupika poetry}

Abstract

प्रस्तुत आलेखमा पूर्वीय आचार्य कुन्तकद्वारा प्रतिपादित यमकाभास वक्रताको सैद्धान्तिक पर्याधारअनुरूप भूपि शेरचनद्वारा रचित कविताबाट आवश्यक सामग्री सङ्कलन गरी विश्लेषण गरिएको छ । यस विश्लेषणबाट निर्धारित कवितांशका जुनजुन स्थानमा स्वरवैषम्य वर्णहरूको प्रयोग गरिएको छ तीती स्थानमा विशिष्ट किसिमको शोभा उत्पन्न भएकाले यमकाभास वक्रता रहेको पाइन्छ । वक्रताको यस भेदबाट वर्णसमानान्तरता र पुनरावृत्तिमूलक सौन्दर्य, वृत्तिवैचिœय, सुकुमार मार्ग र माधुर्यादि गुण, वैदर्भी रीति र आनुप्रासिक सौन्दर्यसमेत प्रकट भएकाले भूपिका सम्बद्ध कविताको केन्द्रीय भावसञ्चारका लागि यमकाभास वक्रताको वर्णसौन्दर्य उपकारक बनेको देखिन्छ ।