नेपालको भाषिक नीति र मातृभाषामा शिक्षा Nepalko bhashik niti ra matribhashama shiksha

Abstract

यस लेख नेपालको भाषिक नीति र मातृभाषामा शिक्षा शीर्षकमा तयार पारिएको छ । यस लेखमा नेपालको भाषिक नीतिमा के के छन् ? मातृभाषामा शिक्षणमा के कस्ता प्रयासहरू भएका छन् ? आधारभूत तह (१–३) मा मातृभाषामा शिक्षणका अवसर र चुनौती के कस्तो रहेको छ ? भन्ने विषयलाई समस्याका रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । त्यसैगरी नेपालको भाषानीति, नेपालको भाषिक परिवेश र नेपालमा मातृभाषामा शिक्षणका लागि भएका सरकारी र गैरसरकारी प्रयासहरूको अध्ययन गर्नुका साथै यसका अवसर र चुनौतीहरूको विश्लेषण गर्नुलाई उद्देश्यका रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । यस लेखमा पुस्तकालयीय अध्ययन प्रक्रियाबाट सामग्री सङ्कलन गर्नुका साथै यससम्बन्धी विषय विशेषज्ञहरूका श्रव्य, दृश्य अन्तर्वार्ता लगायतका सामग्रीवाट त्यसको अध्ययन विश्लेषण गरिएको छ । यसमा वर्णनात्मक तथा विश्लेषणात्मक विधिको प्रयोग गरिएको छ । मूलत यस लेखमा प्रारम्भिक तहका कक्षामा मातृभाषामा पठनपाठन गर्नुपर्ने कुरामा नेपाल सरकारले संविधानमा भाषाका बारेमा गरिएको व्यवस्था र मातृभाषामा भएका सरकारी प्रयास तथा यसका चुनौतीहरूलाई प्रस्तुत गरिएको छ । त्यसैगरी नेपालको भाषिक परिवेशमा मातृभाषा शिक्षाको आवश्यकता, आधारभूत तह (१–३) मा मातृभाषामा शिक्षण गर्नुपर्ने कारण र यसका सकारात्मक पक्षहरू, मातृभाषामा शिक्षाका चुनौतीहरूलार्ई प्रस्तुत गरिएको छ । आधारभूत तहमा मातृभाषामा शिक्षण गर्दा आइपरेका समस्याहरूलाई कसरी अवसरका रूपमा बदल्न सकिन्छ भन्ने कुराहरूलाई लेखको निष्कर्षमा सुझावको रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ ।