गुणस्तरीय शिक्षाका लागि पेसागत विकासको अपरिहार्यता Gunastariya Shikshaka lagi pesagat bikasako apariharyata

Abstract

शिक्षकको पेसागत विकासले विद्यार्थी सिकाइ र गुणस्तरीय शिक्षाको विकासमा प्रत्यक्ष भूमिका खेल्छ । शिक्षण पेसालाई सिकाइ सङ्गठनको आधारका रूपमा विकास गर्न पेसागत विकासले सहयोग गर्नुपर्छ । उल्लिखित सन्दर्भका आधारमा यस अध्ययनमा पूर्व सेवाकालीन, सेवाकालीन तालिम, शैक्षिक भ्रमण, शिक्षण सिकाइ प्रोत्साहनमूलक कार्यक्रम, कार्यमूल्याङ्कन, प्रविधिमा पहुँचको विस्तार, नवीन विधि तथा प्रविधि उपयोगका तौरतरिका आदिको चर्चा गरिएको छ । अध्ययनले व्यक्तिगत अभ्यास र संस्थागत दायित्वलाई केन्द्रमा राखेर स्वाध्ययन, आत्ममूल्याङ्कन, खोजअन्वेषण, कार्यमूलक अनुसन्धान, प्राज्ञिक उन्नयनका सन्दर्भमा शिक्षकलाई सबल बनाउँदै लैजाने विषयवस्तुलाई समेटेको छ । यसका साथै बहुभाषिक मुलुकमा सबै भाषाभाषीको सम्मान गर्दै भाषिक न्यायलाई स्थापना गर्नुपर्ने सन्दर्भ, बालमनोविज्ञान र कक्षामा त्यसको असर लगायतका विषयलाई प्रस्तुत गरिएको छ । अध्ययनमा शिक्षकको पेसागत विकासले शिक्षाको गुणस्तरमा पार्ने प्रभावका बारेमा सैद्धान्तिक चर्चा भए पनि कार्यान्वयन र प्रबोधीकरणको तह कमजोर रहने गरेको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ । गुणात्मक विश्लेषणमा आधारित यस अध्ययनमा मूलतः सरकारी निकायबाट प्रकाशित प्रतिवेदन, दस्तावेज लगायतका अन्य सामग्रीलाई मूल सन्दर्भका रूपमा लिइएको छ । पेसागत विकासका लागि नीतिगत पक्ष सबल रहे पनि प्रशासनिक तथा प्रभावकारी शैक्षिक व्यवस्थापन गरिनु अपरिहार्य रहने निष्कर्षका साथमा यो अध्ययन पूरा भएको छ ।