साकेला लोकगीतको विधाशास्त्रीय अध्ययन {A Philosophical Study of Sakela Folklore}

Abstract

प्रस्तुत लेख किराँत राई जातिमा प्रचलित साकेला गीतको विधाशास्त्रीय अध्ययनमा केन्द्रित छ । यो अनुसन्धान गुणात्मक प्रकृतिको रहेको छ । यस अध्ययनका लागि सामग्रीको सङ्कलन स्थानीय स्रोतव्यक्ति र पुस्तकालय कार्यबाट गरिएको छ । साकेला गीत लोकगीतकै एक प्रकार भएको हुनाले यसको विश्लेषण लोकगीतकै विधागत तत्त्वहरूलाई आधार बनाई गरिएको छ । यसमा साकेला गीतको संरचना, कथ्य विषय, साकेलामा प्रस्तुत गरिने नृत्यढाँचा, प्रयोक्ता र प्रयोग क्षेत्र, भाषाशैली, लयविधान (स्थायी, अन्तरा र थेगो, वाद्यवादन), गायक÷गायिका आदिको अध्ययन गरी निष्कर्ष प्रस्तुत गरिएको छ । यस अध्ययनबाट साकेला गीत नेपालको पूर्वी क्षेत्रमा बसोबास गर्ने राई जातिमा प्रचलित तत्स्थानिक मौलिक विशेषता भएको सांस्कृतिक पर्वगीत हो । यस गीतले त्यस जातिको वेशभूषा, वाद्यवादन, चाडपर्व आदि सांस्कृतिक सम्पदालाई अभिव्यक्त गर्नाका साथै विधाशास्त्रीय दृष्टिले परिपूर्ण रहेको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ ।