टुवरा उपन्यासमा सीमान्तीयता

Abstract

प्रस्तुत लेखमा मनोज थारूद्वारा लिखित टुवरा उपन्यासको सीमान्तीय समालोचनाका आधारमा अध्ययन गरिएको छ । सीमान्तीय समालोचना भन्नाले देशको मूलधारदेखि बाहिर रहेका विभिन्न जाति, वर्ग, वर्ण, क्षेत्र आदिको आर्थिक, सामाजिक, शैक्षिक, राजनीतिक आदि पक्ष अध्ययन गर्ने समालोचनाको सिद्धान्त भन्ने बुझिन्छ । प्रस्तुत उपन्यासमा थारूजातिसँग सम्बन्धित विभिन्न किसिमका समस्याको चित्रण गरिएको छ । त्यसैले यो अध्ययन थारूजाति के कस्ता कारणले कुन कुन क्षेत्रमा पछि परेको छ भन्ने मुख्य समस्या र यसको समाधान खोज्नमा केन्द्रित छ । यसमा टुवरा उपन्यास प्राथमिक सामग्रीका रूपमा रहेको छ भने सीमान्तीय समालोचनाका बारेमा उल्लेख गरिएका पुस्तक, जर्नल आदि द्वितीयक सामग्रीका रूपमा रहेका छन् । गुणात्मक प्रकृतिको यस अध्ययनमा व्याख्यात्मक तथा विश्लेषणात्मक विधि अवलम्बन गरिएको छ । पुस्तकबाट सूचकसँग सम्बन्धित अंश उद्धरण प्रस्तुत गरी अध्ययनलाई प्रामाणिक र विश्वसनीय बनाइएको छ । यस अध्ययनबाट मुख्यतः थारूहरूलाई जातीय र वर्गीय दृष्टिले किनारामा पारिएको र यस कार्यमा उच्चवर्गका गैरथारूजातिको विभेदकारी चिन्तन र व्यवहार मुख्य कारक रहेको निष्कर्ष प्राप्त भएको जनाइएको छ । उपन्यासले आंशिक रूपमा किनाराकृत निम्नवर्गका जनजातिको सामाजिक र आर्थिक अवस्थाको पनि चित्रण गरेको छ । यसकारण उपन्यास सीमान्तीय चेतनाका साथै शैलीशिल्पका दृष्टिले पनि सफल र प्रभावकारी रहेको छ ।