सगरमाथा एक पहाडको नाम होइन निबन्धसङ्ग्रहमा व्यङ्ग्य { Everest is not the name of a mountain satire in an essay collection }

Abstract

प्रस्तुत लेखमा साहित्यमा प्रभावशाली मान्यताका रूपमा रहेको व्यङ्ग्य चेतनाका आधारमा व्यङ्ग्यकार चोलेश्वर शर्माको सगरमाथा एक पहाडको नाम होइन हास्यव्यङ्ग्य निबन्ध सङ्ग्रहलाई विश्लेषण गर्ने काम गरिएको छ । साहित्यमा व्यङ्ग्यको प्रभाव भानुभक्त आचार्यको समयभन्दा अघिदेखि रहेको पाइन्छ । नेपाली निबन्धका क्षेत्रमा यसको प्रभाव तथा शृङ्खला लामो रहेको छ । समाजमा भएका विकृतिमाथि उपहास गर्दा व्यङ्ग्यको अवस्था सिर्जना हुन्छ । नेपाली निबन्धमा देवकोटाभन्दा अगाडिबाट थालिएको व्यङ्ग्य लेखन भैरव अर्यालको समयमा उत्कर्षमा पुगेको देखिन्छ । चोलेश्वर शर्माको सगरमाथा एक पहाडको नाम होइन निबन्ध सङ्ग्रहमा निहित व्यङ्ग्यलाई पहिचान गर्नु यस लेखको प्रमुख समस्या हो । व्यङ्ग्यसम्बन्धी अवधारणामा केन्द्रित रहेर उक्त निबन्धसङ्ग्रहको विश्लेषण गरी निष्कर्षमा पुग्नु नै प्रस्तुत लेखको उद्देश्य रहेको छ । व्यङ्ग्यको सिद्धान्तमा टेकेर कृतिको विश्लेषण गरिएको हुनाले प्रस्तुत लेखमा समालोचनाको सैद्धान्तिक विधिलाई उपयोग गरिएको छ । सगरमाथा एक पहाडको नाम होइन निबन्ध सङ्ग्रहमा केकस्ता विकृतिमाथि प्रहार गरिएको छ ? भन्ने प्राज्ञिक समस्याका केन्द्रमा रही यो लेख तयार गरिएको छ । शर्माका सबैजसो निबन्धमा नेपाली समाजमा मक्किएर रहेका विकृतिमाथि व्यङ्ग्य प्रहार गरिएको पाइन्छ । विश्लेष्य कृतिमा प्रयुक्त विषयवस्तु, मानवीय प्रवृत्ति तिनीहरूको व्यवहारलाई कटाक्षपूर्ण शैलीमा प्रस्तुत गरिएको छ । लेखकले सामाजिक, राजनीतिक, साहित्यिक, आर्थिक, प्रशासनिक लगायतका क्षेत्रमा रहेका कमजोरीहरूलाई उठान गरी कटाक्षपूर्ण प्रहार गरेकाले उक्त कृतिमा व्यङ्ग्य सघन बनेर आएको पाइन्छ । प्रस्तुत लेखमा निगमनात्मक विधिको उपयोग गरिएको छ । व्यङ्ग्यसम्बन्धी मान्यता र अवधारणालाई सैद्धान्तिक आधार बनाई आवश्यकताअनुरूप प्राथमिक र द्वितीयक स्रोतबाट सामग्रीको सङ्कलन गरी लेखलाई व्यवस्थित गरिएको छ । समकालीन समाजमा जरा गाडेर रहेका विकृति र विसङ्गतिमाथि मार्मिक रूपमा प्रहार गरी सुधार र परिष्कारको अपेक्षा राखिएकाले व्यङ्ग्यको प्रभावकारी प्रस्तुति भएको छ भन्नु नै प्रस्तुत लेखको निचोड रहेको छ ।