Sotang, Yearly Peer Reviewed Journal

Editorial Vol.4

Rishi Ram Sharma — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

It is our great pleasure that we have come to you with one more issue of its Yearly Peer Reviewed Journal 'Sotang'. As it is the publication of Sotang Public Campus, Sotang, Solukhumbu, Nepal, the campus feels extrmeely proud of its faculty members the other faculties from outside for their grat contribution with their resercch works.

Teachers with their research articles have proved themselves that they not only impart or disseminate the subject matters included in the course books but also carryout scholarly research that help in the production of knowledge on their own. However making research and finding out something newer than that of the existing knowledge is not an easy task; it needs a great devotion, intensive study of related literature and a great deal of time and our faculty members, the real gems of Sotang Public Campus and all the other guest scholars have done it to bring the dream of the campus of continue its publication true.

This journal is a spectrum of various research works that includes a variety of research articles from diffrent fields of disciplines such as literature, language, pedagogy, management, health, publication etc. The combined feature of them have made the journal a really an interdisciplinary, a sotang coering a wider range of knowledge of various fields have made it true to its name due to its nature, words and spirit. We hope such diversity of knowledge will certainly provide different tastes to the readers of it.

The editorial board finally expresses its gratitude to all respected professors who reviewed all researchable articles and contributed to this journal with their research works without which the publication of this would not be possible. Beside these all the other helping hands that include the other faculty members of the campus, campus administration, campus management committee all deserve our sincere thanks for their timely cooperation, and contribution. We hope even in the days to come, such cooperation, contribution and dedication from all will be available for the continuity of this publication.

Thank You.

प्रसाईका उपन्यासमा नारीअस्तित्व

अम्बिका अर्याल — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

बाँच्नु केवल हिँड्नु, चल्नु, सास फेर्नु, बोल्नु, खानु, मलमुत्र त्याग गर्नु मात्र होइन, आफू को हो र धर्तीमा रहेका अन्य प्राणीका तुलनामा आफ्नो स्थान र मूल्यप्रति सजग हुनु पनि हो । तर आधा आकाश ढाकेका नारीले एक्काइसौँ शताब्दीमा पनि दमन र थिचोमिचोलाई सहस्र स्विकार्दै जिएका छन् भने कतिपयले सहधर्मी पुरुषसमान जीवन जिउन पाउने अपेक्षामा असन्तुष्टि र आक्रोशको नारा पनि घन्काइरहेका छन् । नारी भएकै कारणले उत्पीडनमा परेर आफू मानव हुनुको अनुभूतिसमेत गर्न नपाइरहेको वर्तमान परिप्रेक्ष्यमा खुलेआम सडकमा उत्रनेको जमात त थपिँदै छ, यसका लागि दमित र अमुक नारीहरूलाई सचेत बनाउने र अन्यायका विरुद्ध बोल्न प्रेरित गर्ने सशक्त कारकका रूपमा साहित्यसिर्जनाको अतुलनीय भूमिका रहेको हुन्छ । यही भूमिकामा उभिएकी साहित्यकार इन्दिरा प्रसाईका उपन्यासमा तिनै अमुक नारीका अस्तित्व र पहिचानप्रतिको सचेत आवाज कसरी बुलन्द गरिएका छन् भन्ने सन्दर्भको पहिचानका लागि सिमोन द बुभाको अस्तित्ववादी नारीवादी चेतनालाई सैद्धान्तिक आधार मानी उनका हालसम्म प्रकाशित चारवटा उपन्यासमा प्रस्तुत नारीअस्तित्वसम्बन्धी चेतनाको निरूपण यसमा गरिएको छ । नारीका पहिचानप्रतिको चेतना र पितृसत्ताको विरोध एवम् लैङ्गिक विभेदप्रतिको विरोधका माध्यमबाट नारीअस्तित्वको खोजी गरिएका प्रसाईका उपन्यासले आफ्ना अधिकार र अस्तित्वका लडाईँमा सजग बनेर नारी आफैँ नउभिएसम्म कसैले उपहारका रूपमा नारीअस्तित्व र मूल्यको हिसाबकिताब नबुझाउने अभिप्रायलाई प्रस्तुत गरेको निष्कर्ष यस अध्ययनले निकालेको छ ।

माध्यमिक तहमा भाषिक विधा शिक्षण विधिहरूको प्रयोग स्थिति

गोकर्ण जोशी — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

भाषा जनसम्पर्कको भरपर्दाे र प्रभावकारी माध्यम हो । शिक्षण प्रक्रियामा भाषाको सर्वाधिक उपयोग गरिन्छ भने भाषा शिक्षणमा भाषा साधन र साध्य दुवै रूपमा प्रयोग गरिन्छ । माध्यमिक तहमा विधा शिक्षणअन्तर्गत साहित्यिक र साहित्येतर विधाहरूको उपयोग गरिएको छ । साहित्यिक विधाहरूको शिक्षण प्रयोजन तथा शिक्षण विधिहरूको प्रयोगावस्था पहिचान गर्ने उद्देश्य लिई यस लेखलाई तयार पारिएको छ । उल्लिखित उद्देश्य पूर्तिका लागि परिमाणात्मक अनुसन्धान विधिको उपयोग गरी साहित्यिक विधा शिक्षणको प्रयोजन, शिक्षण विधिको प्रयोगावस्था तथा शिक्षण विधिहरूको सैद्धान्तिक र प्रयोगात्मक पक्षका बिचमा सन्तुलन कायम गरिएको छ । यस लेखका लागि माध्यमिक तहमा नेपाली विषय अध्यापन गरिरहनु भएका ३० जना शिक्षकहरूबाट गुगल फारामबाट प्राथमिक तथ्याङ्क सङ्कलन गरिएको छ भने भाषा शिक्षण, भाषिक विधा शिक्षणका सैद्धान्तिक पुस्तकहरूलाई उपयोग गरी द्वितीयक सामग्री सङ्कलन गरिएको छ । उल्लिखित सन्दर्भअनुसार यस अध्ययनमा कविता शिक्षणको वैशिष्ट्य लयबद्ध शिक्षण भए पनि तथ्यले भाषिक सिप विकासमा जोड दिएको छ । तल्ला कक्षामा बढी सान्दर्भिक मानिने गीत तथा अभिनय विधि माथिल्ला कक्षामा समेत उपयोग गरिएको पाइयो । निबन्ध शिक्षणको वैशिष्ट्य लेखन कलाको समुचित विकास भएर पनि तथ्यले बोध र अभिव्यक्ति क्षमताको विकासमा जोड दिएको छ । कथा शिक्षणको प्रारम्भ प्रस्तावनाबाट गर्नुपर्ने सैद्धान्तिक मान्यता भए पनि तथ्यले कथा कथनलाई जोड दिएको छ । नाटक÷एकाङ्की शिक्षणका लागि उपयोगी विधिका रूपमा कक्षा अभिनय विधि उपयुक्त हुने तथ्य पुष्टि भएको छ । प्रस्तुत लेख भाषा अध्ययन, अध्यापन र अनुसन्धानमा संलग्नहरूका लागि उपयोगी हुने अपेक्षा राखिएको छ ।

मञ्जुलको छेकुडोल्मा : गद्यशैलीको क्रीडाभूमि

जीवलाल बस्याल — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

वाग्मिताशास्त्रका उपमा, रूपक, उत्प्रेक्षा, विरोधाभास जस्ता शैलीगत उपकरणको एकल एवम् सहप्रयोग छेकुडोल्मा उपन्यासमा प्रयुक्त गद्यशैलीको महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो । क्रियाविचलन र विशेषण विचलनका आधारमा अमूर्तभाव, सजीव एवम् जड प्रकृतिको मानवीकरण गर्ने प्रवृति उनको गद्यशैलीको अर्को शक्तिशाली पक्ष हो । त्यस्तै कथनलाई अनुभूतिमय र विम्बात्मक रूपमा प्रस्तुत गर्ने क्रममा विशेषण विपर्ययको प्रयोग उनको गद्यशैलीको उल्लेख्य प्राप्ति बन्न पुगेको छ । क्रिया विचलन, विशेषण विचलन, क्रिया विशेषण विचलन, कर्म कारक विचलन करण कारक विचलन, अधिकरण कारक विचलन र आर्थी विचलनको एकल एवम् सहप्रयोगका कारण उनको गद्यशैली अलङ्कृत तथा विम्बात्मक बनेको देखिन्छ । शब्द समानान्तरता र आर्थी समानान्तरताका कारण उपन्यासको भाषा साहित्यिक भएको छ र चेतनप्रवाह पद्धतिको प्रयोगका कारण उनको शैली प्रकृत बन्न पुगेको छ ।

आमाको आकाङ्क्षा नाटकको विधातात्विक अध्ययन

रामप्रसाद गुरागाँई — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

प्रस्तुत लेख माधव भँडारीको आमाको आकाङ्क्षा (२०३७) नाटकको विश्लेषणमा केन्द्रित छ । यो राष्ट्रप्रेममा आधारित नाटक रहेको छ । छोटा छोटा तिन अङ्कमा संरचित यस नाटकमा युगीन राजनैतिक व्यवस्थाको गुणगान गाइएको छ । नाटकमा मदनकी आमाले छोरालाई शिक्षित बनाएर देश र समाजका लागि समर्पित गरेकी छन् । त्यसै समयका तत्कालीन राजा वीरेन्द्रको राज्यभिषेकको अवसरमा यो नाटक तयार पारेको देखिन्छ । राणाशासनको अन्त्य गरेर प्रजातन्त्र ल्याउने उद्देश्य बोकेका नेपालीहरू जस्तै र जस्ता पात्रहरू नेपालमा बस्न नसकेर प्रवासमा गएर भए पनि आमूल परिवर्तन ल्याउने उद्देश्यले राजनीतिमा संलग्न भएका छन । यो नाटकले राजाको जय जयकार गाउने विषयवस्तुका साथ राजनैतिक परिवेशको चित्रण गरेको पाइन्छ । यस नाटकले पनि भँडारीलाई एक राजनैतिक नाटककारका रूपमा परिचित गराउन सफल देखिन्छ । यो नाटकको विषय परिचय हो । तत्वगत आधारमा विश्लेषण गर्न वर्णन र व्याख्यान विधिको प्रयोग गरिएको छ । यस क्रममा समस्या कथन, सामग्री सङ्कलन, कथावस्तु, चरित्रचित्रण, संवाद, देशकाल वातावरण, भाषाशैली, उद्देश्य र अभिनय गरी राजनैतिक विषयवस्तुमा आधारित नाटक भनेर निष्कर्ष निकालिएको छ । यस नाटकले तत्कालीन राजाको जयजयकार गाउने र प्रवासमा बसेर राजनीति गरेर नेपालमा प्रजातन्त्र ल्याउने प्रयत्नलाई स्पष्ट पारेको छ ।

धार्मिक तथा ऐतिहासिक क्षेत्र रेसुङ्गाको पर्यटकीय महत्त्व

हिराबहादुर अर्याल — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

धार्मिक–सांस्कृतिक एवं ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको रेसुङ्गा क्षेत्र पर्यटकीय दृष्टिले पनि अत्यन्त महत्त्वपूर्ण मानिन्छ । सांस्कृतिक एवं जैविक विविधताले भरिपूर्ण, सदावहार हरियाली र सुन्दर हिमश्रृंखलासहितको मनोरम दृष्यावलोकन गर्न सकिने रेसुङ्गाको पर्यटकीय महत्त्वको उजागर गर्न यो अध्ययन गरिएको छ । यसमा रेसुङ्गाको पर्यटन विकासका सम्भावना, वर्तमानमा भएका पहल र सम्भावनाको खोजी गरिएको छ । अध्ययनलाई तथ्यपरक र उचित निष्कर्षमा पु¥याउनको लागि प्राथमिक र द्वितीय स्रोतबाट तथ्यांकहरूको संकलन गरी तिनको व्याख्यात्मक विश्लेषण गरिएको छ । यस अध्ययनबाट रेसुङ्गा पौराणिक महत्त्व बोकेको धार्मिक तथा ऐतिहासिक क्षेत्र मात्र नभएर आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा पनि विकास हुँदै आएको पाइएको छ । यस क्षेत्रमा पर्यटक आगमनमा वृद्धिसँगै रेसुङ्गाको चहलपहल र स्थानीयको व्यवसायमा समेत सकारात्मक प्रभाव पारेको छ । साथै रेसुङ्गामा रहेका मठमन्दिर, ऐतिहासिक एवं पुरातात्विक सम्पदाको संरक्षण र विकासका लागि पनि घच्घचाएको देखिन्छ । समग्रमा रेसुङ्गा क्षेत्रमा भइरहेका पछिल्ला कामले यहाँका प्रचारप्रसार बढ्दै जानुका साथै पर्यटन विकासमा पनि टेवा पुगेको छ । यस क्षेत्रमा निर्माणाधीन संरचनाहरू छिटो सम्पन्न गर्ने, सरकारी लगानी र समुदायको सक्रियता बढाउने, महत्त्वपूर्ण स्थलहरूको चिनारी सम्बन्धित ठाउँमै राख्ने र समयानुकूल प्रचारका नयाँ तरिकाहरू समेत अबलम्वन गर्ने गर्दा यस क्षेत्रको पर्यटन विकासमा उल्लेखनीय योगदान पुग्ने देखिन्छ ।

संवादशील दक्षतामा लैङ्गिक भिन्नता

रीता पन्थ — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

प्रस्तुत लेखमा संवादशील दक्षतामा लैङ्गिक भिन्नता विषयमा महिला र पुरुषका बीच हुने विभिन्न खालको भाषिक अन्तरमा केन्द्रित रहेको छ । भाषा विज्ञान अन्तर्गत पर्ने संवादशील दक्षताको आधारमा विश्लेषण गरिएको छ । समाजमा महिला सहभागिता कम र पुरुषको बढी हुने गर्दछ । यसबाट समाज विज्ञानमा महिलाहरूलाई पुरुषहरूले विभिन्न अधिकारबाट बञ्चित गरि भाषिक क्षमतामा समेत ह्रास ल्याइदिएका तथ्यहरू प्रस्तुत लेखमा उल्लेख गरिएको छ । पुरूष सहभागी क्षेत्रमा महिलाहरूलाई स्थान नै ज्यादै न्यूनरूपमा गराइ उनीहरूको भाषालाई तात्विक महत्त्व नदिइ सामान्य रूपमा लिइएको जुनसुकै पूर्वीय या पश्चिमी सभ्यतामा पाइएको छ । लिइँदैन कारण महिलाको उचित स्थान सामाजिक भेला, गोष्ठि या सम्मेलनमा दिने गरिँदैन । पुरुष ठीक कामका लागि आफ्नो बोली प्रयोग गर्दछन् र महिला अनावश्यक हल्लाखल्ला शैलीको गफ गर्दछन् भन्ने भनाइ सबैप्रकारको समाजशास्त्रमा उल्लेख भएको छ । संवादशील दक्षताको सन्दर्भमा महिला या पुरुष सँगै राखेर बोलने क्रियाकलापमा पुरुषले आफ्नो बोलाइमा हेजिङ शब्दको कम प्रयोग गरिरहेका हुन्छन् भने महिलाले भने अत्यधिक मात्रामा प्रयोग गरेर बोल्ने गर्दछन् । किनकी उनीहरूको बोल्ने, सोच्ने कलामा अनिश्चितता बढी हुने गर्दछ । महिला महिलाबिचमा हुने संवादमा भने उनीहरू शक्तिशाली भाषा र निर्देशनात्मक शैलीका अभ्यास गरिरहेका हुन्छन् भने पुरुषसित बोल्दा नरम र शालीनता प्रकट गरेर बोलीरहेका हुन्छन् ।

कुनै समाजमा पुरुषले प्राय निषिद्ध शब्दहरूको प्रयोग प्रत्येक क्षण क्षणमा बोलिरहेको पाइन्छ जस्तो पश्चिमा समाजमा गे, लेस्वियन, सेक्सुअल शब्दको प्रयोग गरेका हुन्छन् भने नेपालीमा पनि पुरुष पुरुषबिचमा निषिद्ध शब्दको प्रयोग सम उमेरका व्यक्ति व्यक्ति बीचमा सहज तरिकाले भैरहेको पाइन्छ । पुरुषहरू कसम खाने शब्द शब्दावलीको प्रचुरमात्रामा शब्द छानेर बोल्ने गर्दछन् भने महिलाहरू नरम र हेजिङ वाक्याँशको प्रयोग अत्यधिक बोलिरहेका हुन्छन् । लैङ्गिक भाषाको अन्तर दैनिक क्रियाकलापमा महिला र पुरुषको बीचमा लैङ्गिकता अनुसार हुने गर्दछ । उक्त संवादशील क्षमताको पहिचान गरि लङ्ैगिकतामा के कस्तो अन्तर परेको हुन्छ भन्नेकेन्द्रिय प्रश्नको पहिचान गरी विभिन्न सङ्कथनको प्रयोगशैली र शब्द शब्दाँशको उल्लेख गरि संवादशील दक्षताको प्रस्तुति यस अध्ययनमा गरिएको छ ।

अनुसन्धानात्मक लेखन र भाषाशिक्षणका बिच सम्बन्ध

शक्तिराज नेपाल — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

स्तरीय लेखाइ सिपको विकास गर्ने उद्देश्यले भाषाशिक्षणमा विभिन्न खालका लेखाइका अभ्यास गरिन्छ । उक्त लेखाइ सिपका गतिविधिहरूमध्ये अनुसन्धानात्मक लेखाइलाई लेखाइ सिपको उत्तरवर्ती चरणको क्रियाकलापका रूपमा लिइएको छ । यस लेखमा अनुसन्धानात्मक लेखन र भाषाशिक्षण बिचको सम्बन्धलाई मुख्य विषय बनाइएको छ । अनुसन्धानको पाराडाइम वा दर्शनअन्तर्गत व्याख्यानवाद नमुना वा आयाम (क्ष्लतभचउचभतष्खष्कm उबचबमष्नmक) मा आधारित यस लेखमा अनुसन्धानको गुणात्मक पद्धतिलाई अपनाइएको छ । गुणात्मक पद्धतिअन्तर्गत वर्णनात्मक र विश्लेषणात्मक ढाँचाको केन्द्रमा रहेर द्वितीयक सामग्रीका लिखित दस्तावेजका स्रोतबाट सामग्री सङ्कलन गरी विश्लेषणात्मक विधिका आधारमा सङ्कलित सामग्रीको विश्लेषण गरिएको छ । अनुसन्धानात्मक लेखन र भाषाशिक्षणका बिचको सम्बन्ध देखाउन अनुसन्धानको परिचय, अनुसन्धानात्मक लेखनको प्रकृति, विशेषता, यसका अन्तर्कथ्य, ढाँचा, भाषाका सिपमध्ये लेखाइ सिपको उत्तरवर्ती चरणको क्रियाकलापका रूपमा प्रस्तुत गरी भाषाशिक्षणसँग अनुसन्धानको सम्बन्ध तथा भाषाको कक्षामा अनुसन्धानको भूमिकालाई विशिष्टीकृत र व्याख्यात्मक शैलीमा प्रस्तुत गरिएको छ । यस लेखमा विश्वविद्यालय तहका विद्यार्थी तथा विज्ञद्वारा लेखिएको लेखनका रूपमा अभ्यास गरिएको अनुसन्धानात्मक लेखनलाई मानक, स्तरीय, विश्वसनीय तथा वैध र वस्तुपरक लेखनका रूपमा प्रस्तुत गरिएको छ । विशुद्ध अनुसन्धानात्मक लेखनभित्र पनि लेखनमा एकरूपता, ढाँचाबद्धता, चुस्तता र व्यवस्थितता जस्ता गुणका आधारमा मात्र यस लेखलाई परिसीमित गरिएको छ । साथै परीक्षाको उत्तर लेखनमा पनि अनुसन्धानात्मक नमुनाका सेटिङ, किनारा छोडाइ, शब्द तथा अनुच्छेद संरचना आदिमा स्तरीय र व्यवस्थित लेखन अभ्यासको विकासका लागि भाषाशिक्षणमा अनुसन्धानात्मक लेखनको अभ्यास निरन्तर गरिरहनुपर्छ भन्ने मान्यता राखिएको छ । भाषाशिक्षणलाई नै स्तरीय सिकाइ उपलब्धिका रूपमा विकास गर्न अनुसन्धानात्मक संरचनाका लिखित अभिव्यक्तिको अभ्यास गरिरहनुपर्छ भन्ने निष्कर्ष निकालिएको छ । साथमा भाषाशिक्षणका सन्दर्भमा अनुसन्धानात्मक लेखनलाई स्तरीय तथा वैज्ञानिक लेखन सिपका रूपमा अभ्यास गरिने भएकाले यस लेखको उपयोगिता रहेको छ ।

खुवालुङ : किराँत सांस्कृतिक स्थल

शालिकराम राई — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

खुवालुङ किरात सांस्कृतिक स्थल हो । मूर्त रूपमा खुवालुङ एउटा प्राकृतिक शिला हो भने अमुर्त रूपमा सांस्कृतिक आस्थाको स्थल हो । यसलाई एउटा कुनै भौगोलिक विन्दुका रूपमा मात्र मात्र नभई एक बृहत क्षेत्रको रूपमा बुझिन्छ । मुन्दुमी परम्परामा सांस्कृतिक कार्यहरू गर्दा किराती नोछुङ (धामी) हरूले मौखिक रिसिया (श्लोक) हरूमा खुवालुङलाई पटकपटक पुकार गर्दछन् । किरात भन्नाले राई, लिम्बू, याख्खा, सुनुवार, हायू, जिरेल, सुरेल, थामी जातिलाई बुझ्ने गरिन्छ । परापूर्वकालदेखि अहिलेसम्म पनि यी जातिको मूल थातथलो विशेषतः पूर्वाञ्चलका पहाडी जिल्लाहरूमा रहेको देखिन्छ । भौगोलिक हिसाबले खुवालुङ धनकुटा जिल्लाको सहिदभूमि गाउँपालिका वडा नं. ७ र उदयपुर जिल्लाको बेलका नगरपालिका वडा नं. २ को सीमानामा बग्ने पाँच नदीहरू – सुनकोसी, भोटेकोसी, लिखु, इन्द्रावती र दुधकोसी मिसिएर बनेको पञ्चकोसी नदी र त्यसमा अरूण र तमोर मिसिई बन्ने सप्तकोसी नदीको त्रिवेणीको बिचमा प्रतीकात्मक ढुङगाको रूपमा अबस्थित छ । किरातीहरूको जीवन दर्शन मुन्दुममा वर्णित आख्यान अनुसार बन्द खुवालुङलाई किरात नोछुङ (धामी) पुर्खाहरूले मुन्दुमको रिसिया गाएर यसको ढोका खुलाएका थिए । द्वार खुलेपछि यहाँबाट चार दाजुभाइको हुलबाट आपसमा छुट्टिएका थिए । तर यसरी छुट्टिनेहरू कोको थिए भन्ने बारे अनुसन्धाताहरूको एक मत देखिँदैन । खुवालुङ एउटा साँस्कृतिक अवधारणा हो जसले गर्दा किराती पुर्खाहरूले यसलाई बसाइँसराइको क्रममा छाडेको स्मरणीय र महत्त्वपूर्ण मुन्दुमी थलोको रूपमा रिसिया मुन्दुमहरूमा सम्झिरहने गर्दछन् । मुन्दुममा यसलाई “खुवालुङ ओ आसेलुङ ओ ।।। कैबोलोनी हो मैनानेपा हो आसेलोनी हो मैनानिए हो ।।।” ( अर्थ ः हे खुवालुङ, तिमीलाई हामीले उहिले उहिलेदेखि श्रद्धा गर्दै आएको हो है) भन्दै पुकार गरिन्छ । अर्को महत्त्वपूर्ण तथ्य भनेको सिली नृत्य हो । किरात राईहरूले बिभिन्न सांस्कृतिक कार्यमा सिली नृत्य नाँच्दछन् । सिली एउटा अभियान र अभिव्यक्ति कला हो । यो नृत्य सर्बसाधारण र मुन्दुमविद् नोछुङ, रिसिमी र कुबिमीहरूले सामुहिक रूपमा गर्ने गर्दछन् । उनीहरूले अन्य सिलीको अतिरिक्त खुवालुङ सिली पनि नाँच्दछन् जुन सिलीले खुवालुङको बन्द द्वारलाई खुलाउने गर्दछन् । यस सिलीको अभिनयबाट किराती जातिहरूले कसरी बसाईसराई गरे भन्ने जीबन्त सङ्केत पाउन सकिन्छ । त्यसैले खुवालुङ किराती समुदायको सांस्कृतिक आस्थाको केन्द्रको रूपमा मानिएको छ । खुवालुङ क्षेत्रलाई सामरिक महत्त्वले पनि हेर्ने गरिन्छ । यस क्षेत्रको सप्तकोसी किनारमा प्राचीन कालमा किरात राजा भीमको बेल्कोट राजधानी भएको राज्य थियो । यहाँ केही वर्ष अघिसम्म पनि गढीको भग्नावशेष रहेको र गढी क्षेत्रमा पुलिकमाला, मट्टीमाला, वाछुइमाला, सिमाला, जिमाला र ताराको गुहु भन्ने ढुङ्गाका मालाजस्ता पुरातात्विक महत्त्वका वस्तुहरू पाइन्थे ।

बैतडेली भाषाका व्यतिरेकी वर्णको पहिचान र वितरण

सुरेन्द्र कुमार बम — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

प्रस्तुत लेख बैतडेली भाषाका व्यतिरेकी वर्णसँग सम्बन्धित रहेको छ । यसको मुख्य उद्देश्य बैतडेली भाषाका व्यतिरेकी वर्णको पहिचान गरी तिनको वितरण अवस्था पत्ता लगाउनु रहेको छ । यसमा मुख्यगरी स्थलगत अध्ययन र आंशिक रूपमा शीर्षकसँग सम्बन्धित द्वितीय सामग्रीको उपयोग गरी प्राप्त तथ्यको गुणात्मक ढाँचामा व्याख्या विश्लेषण गरिएको छ । वर्ण पहिचान र विश्लेषणका लागि व्यतिरेकी विश्लेषण र वितरणलाई मुख्य आधार मानिएको छ । बैतडेली भाषामा ६ ओटा ह्रस्व स्वर र तिनका दीर्घ रूप गरी १२ ओटा स्वर वर्ण र ३० ओटा व्यतिरेकी व्यञ्जन वर्ण रहेका छन् । तिनमा /ण्/ पदादि र /घ्, ढ्, ध्, भ्, य्, व्, ह्/ पदान्तमा वितरण नभएको देखिन्छ भने कण्ठ्य नासिक्य /ङ्/ पदादिमा सीमित अनुकरणात्मक शब्दमा मात्र र वत्स्र्य स्पर्श /ढ्/ पदमध्यमा सीमित रूपमा मात्र वितरण भएको पाइन्छ । अन्य स्वर तथा व्यञ्जन वर्णहरू पदादि, पदमध्य र पदान्तमा वितरित भएको पाइएको छ । त्यसैगरी अल्पप्राण, वत्स्र्य स्पर्शी /ड्/ पदादि र द्वित्व हुँदा पदमध्यमा वितरित भएको पाइएको छ भने अन्य अवस्थामा मूर्धन्य ताडित /ड्Þ/ मा परिवर्तित भएको पाइएको छ । त्यसैले /ड्/ र /ड्Þ/ लाई छुट्टै वर्ण नमानी क्रमशः /ड्/ वर्णको संवर्ण मान्न सकिने निष्कर्ष निकालिएको छ । खण्डेतर वर्णमा अनुनासिकता र मात्रा बैतडेली भाषामा व्यतिरेकी देखिएका छन् ।

पाश्चात्य भाषिक चिन्तन परम्परामा ग्राइसको संवाद र सहयोग सिद्धान्त

हेरम्वराज वास्तोला — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

पाउल ग्राइसको संवादात्मक सहयोग सिद्धान्त पाश्चात्य भाषिक चिन्तकहरूका निरन्तर चिन्तन परम्पराको एक महत्त्वपूर्ण उपलब्धी हो । यो सिद्धान्त ग्राइसले हार्वड विश्वविद्यालयमा दिएका व्याख्यानहरूमा आधारित छ । उनका व्याख्यानको सारस्वरूप यो १९७५ मा प्रकाशित Logic and Conversation वा तर्क र संवाद शीर्षकको लेखमा समेटिएको छ । ग्राइसले संवादलाई अर्थपूर्ण, उद्देश्यपूर्ण र सहज बनाउन, संवादको गुणस्तर, संवादको मात्रा, संवादमा अन्तरसम्बन्ध तथा संवादको तरिका (गुणोक्ति, परिमाणोक्ति, सम्बन्धोक्ति र व्यवहारोक्ति) जस्ता चार सूत्रहरू अघि सारे । यी चारवटा सूत्रको प्रयोग गर्दै संवादका सिलसिलामा वक्ताले असत्य र प्रमाणहीन कुरा बोल्नु हुँदैन, सत्य र ठरिहने कुरा बोलेर संवादलाई गुणस्तरीय बनाउनु पर्छ । असावधानी साथ गलत भएको रहेछ भने गल्ती सच्याउने आचारसंहिता पालन गर्नुपर्छ भन्ने सल्लाह दिइएका छन् । यसैगरी चाहिने कुरा बोल्नु र नचाहिने कुरा नबोल्नु भन्ने उनको परिमाणोक्ति सूत्रको अन्तर्यय हो । संवादलाई लक्ष्योन्मुख र उपलब्धीपूर्ण बनाउन प्रश्न र उत्तरको प्रसङ्ग वा धारा पनि मिल्नु पर्छ । यसको संवादलाई बलियो बनाउँछ । सम्बन्ध बलियो भयो भने संवादको सन्दर्भ र सिलसिला मिल्छ भन्ने सम्बन्धोक्तिको मर्म हो । भन्न खोजेको कुरा नढाँटी नअल्मलिई सावधानीसाथ सुरैले भन्नुपर्छ । तरिका नमिलाई गरिएको संवाद अर्थहीन बन्न जाने भएकाले अभिव्यक्तिमा अस्पष्टता र आशंका हटाएर सङ्क्षेपमा र क्रमैसँग भन्नुपर्छ भन्ने व्यवहारोक्तिको आसय हो । यसरी संवादलाई सहज, स्पष्ट, प्रभावकारी बनाउन र भाषालाई मानवीय विचार, भाव तथा धारणा आदानप्रदानको प्रभावकारी साधनका रूपमा प्रयोग गर्नका लागि ग्राइसको संवादात्मक सहयोग सिद्धान्त एक महŒवपूर्ण मार्गदर्शन रहेको छ । प्रस्तुत अध्ययनमा भाषाको सामान्य परिचय, भाषाका कार्य, भाषासम्बन्धी चिन्तनका पाश्चात्य मत तथा परम्पराको चर्चा गर्दै उपलब्ध स्रोतमा केन्द्रित भई ग्राइसका भाषिक चिन्तन र योगदानको चर्चा पुस्तकीय अध्ययन कार्यका आधारमा विश्लेषणात्मक पद्धति अपनाइएर गरिएको छ ।

English Medium Instruction in Multilingual Context: Exploring Teacher’s Ideology and Practices

Farmud Miya — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

The present study explores the ideological perspectives of basic level teachers who teach through English medium in EMI classroom. Teachers’ ideology has profound influence on their classroom application. The ideology of a teacher determines the path of teaching-learning pedagogy in the classroom. I have explored the experiences of teachers as an ideological phenomenon. Experiences help to develop one’s ideology. In context of Nepal, teachers are found to use several strategies such as: Paraphrasing, translation, code switching to deliver the classes in EMI classroom. The study is of course qualitative in nature. The sample population consisted of four basic level teachers who have been teaching content subjects like Science, Social, Mathematics and Moral science in English medium. I used purposive non random sampling technique to select the sample population of the study. I employed interview and classroom observation techniques to elicit my data. The interviews were audio recorded with some notes. I analyzed the data qualitatively using the thematic analysis approach. Different codes were formulated to develop themes. The findings gained from the data interpretation showed that teachers used more mother tongue, especially Nepali language to make the text clear to the students in the classroom. Translation, code switching and sometimes paraphrasing were used as teaching pedagogies in a single class. Notably, there were inconsistencies between what the teachers said and what they practiced in their classrooms. It was found that Job market, internationalization and neo-liberalism have fostered in the growth of EMI. Another striking finding was students were found as passive listeners in the classroom. The interaction was rare between the students and teachers. Students were assisted by writing answers of the comprehensive questions. Professional training, sufficient teaching materials and trained teachers need to be focused to make EMI meaningful.

Teaching Profession and Satisfaction: A Female Perspective

Durga Ghimire — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

Teachers are role models for educational improvement. Quality of education depends upon the provider and facilitator’s ability. The issue of this study is focused on the teaching profession and satisfaction from a female perspective. To explore the views on the teaching profession from a female teacher’s perspective and dig- out the affective reasons for teachers regarding professional satisfaction. This study talks about the female teacher profession's situation and their happiness with the quality of education they provide. This study is based on a qualitative research design. Purposefully selected three permanent female teachers of different community schools in Kathmandu Valley. To fulfill the objective of the study, I developed the interview it has used in-depth interviews with secondary female teachers for data collection. Every of my participants have stated that they are very glad and equally satisfied by their professions. There are many reasons behind it the major being an independent respectful and self-earning person. The profession in itself comes with huge respect and good social status in a community. Being respected by the children by their guardians and people of the community makes them self-satisfied and continue to do what they do. From the collected data teachers expressed their strong opinions regarding the teaching.

Impact of Service Quality on Customer Satisfaction of Ekta Books with View of School Clients of Kathmandu Valley

Tulsi Tamang — Thu, 01 Sep 2022 00:00:00 +0000

This topic of study aims at finding out whether the customers’ expectations of matched their satisfaction level on the basis of quality and after sales services provided by Ekta Books. So, the research is to study the preference of the customers and their satisfaction level. A structured questionnaire designed and survey was conducted among 100 retailers/dealers, organizational staff/customers and individual customers through probabilistic systematic sampling technique. With a view to remaining competitive leading position and for businesses to grow, service quality and customer satisfaction are key ingredients. These two paradigms are rather different concepts; however, they are closely correlated. (Sureshchandar, 2003). The purpose of this study was to describe how customers perceive service quality and whether they are satisfied with services offered by Ekta Books. The thrust of this study was to compose an assessment of service quality and customer satisfaction in Ekta Books one of the pioneers in book publishing and distribution in Nepal. It is one among the line of a few book publishers that have successfully completed a long journey. Its quality in both material and content in textbooks and academic books is unrivalled. The questionnaire was developed and distributed using a convenience sampling technique among 100 respondents in the Kathmandu Valley. From the analysis, it was found that the overall service quality in Ekta Books was relatively high and that the customers were satisfied with the services of Ekta Books. Further, the analysis proved that the dependency of customer satisfaction on the quality of services and that this relationship was a very high positive correlation. The respondents were found satisfied with the speed of delivery, reliability, quality and value-for-money for the products and services. It appears that the company is very much concerned with the satisfaction of clients as it promptly responded to the issues of customer complaints and dissatisfaction. The researcher makes a few recommendations based on the findings of the study. First of all, the management of Ekta Books should pay attention to improve the service quality and other factors which may lead to customer satisfaction thereby improving its performance and the overall brand image and profitability of the Company.

Gender Differences in STEM Education : A Review Study

Bhawani Pathak — Sat, 31 Dec 2022 00:00:00 +0000

The low participation of females in STEM (Science, Technology, Engineering, and Mathematics) subjects is a worldwide issue. There are so many problems being raised in the context of studying higher education for females. The purpose of this study is to explore the effecting factors in enrollment and success in STEM education for females. It is based on the review of literature on female enrollment and participation in STEM education. Due to several factors such as stereotypes and biases, societal and cultural misconceptions, lack of confidence and self-perception, and gender-based discrimination are the major causes to enhance the gender gap in STEM education. To create a more inclusive environment for females in STEM education the role of nation, society, and family is to be supportive. Women should fight against all kinds of discrimination based on their willpower. This study would help to empower women and also contribute to investigate the cause of gender inequality in STEM education and enhancing gender equality. This study can be important for states and organizations to make policies and plans to improve the education status of women in STEM education.