नेपाली लोकगाथामा लैङगिक विभेद
DOI:
https://doi.org/10.3126/pw.v14i01.69759Keywords:
अधीनस्थता पितृसत्तात्मक, लैङगिकता, सतीप्रथा, हैकमवादAbstract
प्रस्तुत लेख ‘नेपाली लेकगाथा’ मा लैङगिक विभेदको विश्लेषणमा आधारित छ । लैङगिक अध्ययन नारीहित र समन्यायमा आधारित वैचारिक चिन्तन हो । यसले नारीको लैङगिक विभेदपूर्ण र शोषित अवस्थाको अस्वीकृतिमूलक अध्ययन गर्छ । यो लैङगिक अध्ययनको आधारशिला पनि हो । यहाँ लैङगिक अध्ययनको लैङगिक विभेदसम्बन्धी मान्यताका आधारमा ‘नेपाली लोकगाथा ’ लोकगाथामार्फत तत्कालीन नेपाली समाजका नारीहरूको लैङगिक विभेदपूर्ण अवस्थाको विश्लेषण गरी तथ्थपूर्ण निष्कर्षमा पुग्ने प्रयास गरिएको छ । त्यसैले यस लेखलाई लैङगिक अध्ययनको विशेष गरी लैङगिक भेदभाव र शोषणमा आधारित सामाजिक अवस्थाको केन्द्रित गरिएको छ । यस लेखका लागि सामग्री सङकलन गर्न पुस्तकालयको प्रयोग गरिएको छ । सङकलित सामग्रीको विश्लेषणको लागि निगमन विधि र लेख प्रस्तुतीकरणमा वर्णनात्मक विधि अवलम्बन गरिएको छ । यहाँ वर्णनात्मक विधिको प्रयोग गरी पाठपरक तथ्यका आधारमा नारीमाथि हुने लैङगिक विभेदको तार्किक विश्लेषण गरिएको छ । तत्कालीन पितृसत्तात्मक सामाजिक परम्परागत मान्यता, रूढि, अन्धविश्वास, कुसंस्कार र सांस्कृतिक मुल्यलाई नारीविरोधी ज्ञानका रूपमा निर्माण गरी लैङगिक विभेद, शोषण, दमन र उत्पीडनका लागि बलियो आधार निर्माण गरिएको छ र जसका कारणले नारीहरू लैङगिक विभेदपूर्ण व्यवहारको सिकार भएका छन । पितृसत्ताको हैकमवाद, निरङकुश शासन, उत्पीडन, सामाजिक तथा सांस्कृतिक गतिविधि तथा विभेदयुक्त सामाजिक कार्यले पुरुषको तुलनामा महिला लैङगिक विभेद र उत्पीडनमा परेको स्पष्ट हुन्छ । लोकगाथामा नारीमाथिको लङगिक विभेद र उत्पीडनको प्रमुख आधार पितृसत्ता बनेको छ भने त्यसको पनि आधारको रूपमा तत्कालीन सामन्तवादी विमर्शात्मक सामाजिक संरचना रहेको छ । यही सामाजिक संरचनाका कारण नारीहरू बालविवाह, अनमेल विवाह, सतीप्रथा, लैङगिक विभेद र लैङगिक उत्पीडनको सिकार भएका छन जसले गर्दा नारीको प्रतिरोध शक्ति कमजोर भई उनीहरूले अबला, निरीह, शक्तिहीन र कमजोर अवस्था भोग्न बाध्य भएका छन । पितृसत्ताले मानिसको प्राकृतिक लिङगका विपरीत सामाजिक सांस्कृतिक आधारमा निर्मित विभेदकारी लैङगिकसम्बन्ध स्थापित गरी नारीहरूलाई लैङगिक विभेद गरेको निष्कर्ष प्राप्त भएको छ ।
Downloads
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
This license enables reusers to distribute, remix, adapt, and build upon the material in any medium or format for noncommercial purposes only, and only so long as attribution is given to the creator.