नवलपरासीको भूगोलमा मानव बस्तीको इतिहास {History of human settlements in the geography of Nawalparasi}

Abstract

नेपालको भौगोलिक परिवेशमा नवलपरासी जिल्लाको भू–वनोट एवम् धरातलीय स्वरूप, हावापानी, पहाड, भित्री मधेस, चुरे, भावर र तराईको भूगोलमा विभाजित नदी, खोलाहरूको प्राकृतिक विषमतालाई चिनाउनु यस लेखको मुख्य सार रहेको छ । एउटै जिल्लामा फरक फरक प्रकृतिको जलवायु, मानव बसोवासको स्थिति, वन जङ्गलप्रति मानवको चलखेल वन विनाश र संरक्षणको स्थिति, राजनीतिक तथा प्रशासनिक विभाजन आदि पक्षलाई विश्लेषण गरी नवलपरासी जिल्लाको परिचय गराउनु पनि यस लेखको उद्देश्य हो । खास गरी प्रागैतिहासिक कालको नवलपरासीको संरचना र मानव बस्तीको रूपमा विकसित स्थितिलाई देखाउनु र नवलपरासी जिल्लाको इतिहास केलाउनु पनि लेखको सार हो । विशेष गरेर नवलपरासीको भौगोलिक परिस्थितिमा मानव बस्तीको विकास क्रमलाई प्रागैतिहासिक अवस्थादेखि वर्तमान अवस्थासम्मको स्थितिलाई सङ्क्षेपमा विश्लेषण गरी नवलपरासीको भू–भागलाई चिनाउनु लेखको प्रमुख सार हो । सबै प्रकारको भौगोलिक र प्राकृतिक वातावरण समेटिएको नवलपरासीले सदीऔँ पुरानो सभ्यतालाई हुर्काएर मानव बस्तीको जगेर्ना गर्दै आएको भू–भौतिक तथा मानव बसोवाससम्बन्धी विषयवस्तुको मूल्याङ्गन गर्नमा यो लेख सीमित रहेको छ । पुरानो नवलपरासी जिल्लाको वर्तमान भौगोलिक र प्रशासनिक स्थितिलाई चिनाएर दुइ प्रदेश र दुइ जिल्लामा परिणत भएको वास्तविक स्थितिलाई पनि यस लेखमा उल्लेख गरिएको छ ।