पितृसत्ताय् महारानी राजराजेश्वरी

Abstract

जुजु रणबहादुर शाहलिसे मुखिनीया ल्याखं इहिपा जूम्ह राजराजेश्वरी २३ दँया बैसय् सती वनेत बाध्य जुल । राजराजेश्वरी सत्ताशक्ति व्यवस्थापनय् भाःतयात साथ बियाः सक्रिय भूमिका म्हितूम्ह पात्र खः । वर्ण, वर्ग व सत्ताया ल्याखं उच्च तहय् दुम्ह वं उगु हे कथंया अवसर नं भोग याय्‌ खन । तर लैङ्गिक दृष्टिं वया जीवनकाल पितृसत्ता चरम उत्कर्षय् थ्यनाच्वंगु ई खः । मिसा जूगु हे हुनिं व छु गज्याःगु परिवेशय् जुजु/भाःतया अधीनय् च्वनेमाल, तत्कालीन सामाजिक मान्यतां वैत गुकथं प्रताडित यात, मिसा जूगुलिं सत्तासंघर्षय् वं फय्‌माःगु सास्ती व पुरुषजातियात दुगु सुविधा आदि मालेगु हे थुगु च्वसुया आज्जु खः । वया जीवनीयात अनेक ल्याखं दुवालेछिंगु खःसां प्रस्तुत च्वसुइ पितृसत्ताया मान्यतां वया जीवनय् लाःगु प्रतिकूल प्रभावयात जक मालेज्या जूगु दु । नारीवादी सिद्धान्तं छुं नं ज्या, घटना, पाठलिसें अभिव्यक्तिइ नारीपुरुषया सम्बन्ध, लैङ्गिक प्रतिनिधित्व, भूमिका, भेद, प्रभुत्व, शक्तिसम्बन्ध, उत्पीडन आदि थीथी पक्षय् अध्ययन याइ । च्वसुइ नारीवादी मिखां पित्तृसत्ता व तत्कालीन राजनीतिया कार्यकारण स्वापू तिफ्याय्‌गु कुतःजूगु दु । रणबहादुरया न्ह्यथु जूगु ल्याखं वयात गीर्वाणयुद्ध (मचाम्ह जुजु)या सल्लाहकार, संरक्षिका व देय्‌या हे नायबी जुइगु अवसर नं दत । न्ह्यथु वा राजमाता जूगु ल्याखं छुं दिंया निति दुगु अवसरया तुलनाय् वं कयौं गुणा भाःतपाखें तिरस्कार, लिथुपाखें घाट-प्रतिघाट व विश्वासपात्रपाखें षडयन्त्रत फय्‌माःगु दु । मिजंया हितय् मिजंपिसं हे दय्‌कातःगु सामाजिक, सांस्कृतिक व संस्कारजन्य नियमं पुरुषजातियात स्वतन्त्र, निर्णायक व शक्तिशाली याःगु दुसा राजराजेश्वरीयात प्रताडित याय्‌छिंगु लकस ब्वलनाच्वंगु दु । भीमसेन थापां सत्ता ल्हाःतय् काय्‌त पितृसत्तापाखें स्थापित सती प्रथाया मान्यतायात ज्याभःकथं छ्यलेफत । महारानीयात हेलम्बुइ काय्‌के छ्वयाः जबरजस्ती सिँपय् तयाः उइगु ज्या हत्या हे खःसां स्वभाविक व संस्कार पालनया विषय जुयाब्यूगु दु । पितृसत्ता चरमोत्कर्षय् थ्यंगु सामन्तवादी युगय् महारानीपिं तक्वं गुगु हदतक्व प्रताडित जुइ धैगु तथ्य राजराजेश्वरीया जीवनीं चकंक उलाब्यूगु दु ।