‘लाहुरी भैँसी’ कथामा वर्गीय शक्तिसम्बन्ध

Abstract

‘लाहुरी भैँसी’ कथामा तत्कालीन नेपाली समाजको वर्गयुक्त आर्थिक सम्बन्ध र त्यसका आडमा निम्नवर्गमाथि गरिएको शोषक वर्गीय शक्तिसम्बन्धलाई देखाइएको छ । प्रस्तुत लेख गुणात्मक पद्धति र विषयवस्तु विश्लेषणविधिमा आधारित छ र त्यसका लागि पुस्तकालयीय कार्यद्वारा सामग्रीको अध्ययन विश्लेषण गरिएको छ । यसकथामा सांस्कृतिक अध्ययन अन्तर्गत वर्गीय शक्तिसम्बन्धको खोजी र विश्लेषण गरिएको छ । सीमान्तीकृत समुदायको निम्नवर्गीय आर्थिक अवस्थालाई देखाइएको यस कथामा ग्रामीण जीवनका निम्नवर्गीय पीडा,दुःख र सङ्घर्षको प्रस्तुति छ । सामन्त वर्ग र त्यसबाट उत्पीडित निम्नवर्गको प्रतिनिधित्व गराइएको यसमाउच्चवर्गीय सामन्त द्वारे बाले शोषक वर्ग र निम्नवर्गीय लुखुरे तथा घैँटीले शोषित वर्गको प्रतिनिधित्व गरेकाछन् । उत्पादन, वितरण, विनिमय तथा उपभोगको प्रक्रियामा सामन्त द्वारे बाको पहुँच रहेको र निम्नवर्गीय लुखुरे तथा गाउँलेहरू वञ्चित रहेको अवस्था यस कथामा देखाइएको छ । उत्पीडक द्वारे बा र उत्पीडित लुखुरे,घैंटी तथा गाउँलेहरूबीचको वर्गीय सम्बन्ध शत्रुतापूर्ण र तिक्ततापूर्ण रहेको छ । सामन्त द्वारे बाले आफ्नोउच्च वर्गीय हितको रक्षाका लागि निमुखा गाउँलेहरूमाथि विभेदजन्य व्यवहार गर्दै शोषण, दमन र उत्पीडनगरेको छ । आफ्नो सामन्तवादी वर्गीय चेतनाकै कारण साहु द्वारे बाले लुखुरेमाथि दमनको डन्डा बर्साएको छ। तत्कालीन सामन्ती विवर्शात्मक संरचनामा सामन्त वर्गको उच्चवर्गीय नाइके द्वारे बाका षड्यन्त्रमा लुखुरेजस्ता निम्नवर्गीय गाउँलेहरू पर्नुपरेको छ । तत्कालीन वर्गयुक्त समाजमा एउटा वर्गले अर्को वर्गमाथि गर्ने  विभेद, शोषण, दमन र उत्पीडनको स्वरूपलाई निष्कर्षका रूपमा प्रस्तुत गरिएको यस कथामा तत्कालीन सामन्तवादी/पुँजीवादी वर्गयुक्त समाज र सामाजिक संरचना भएकै कारणले त्यस बेलाको विमर्शात्मक संरचना नै निम्नवर्गमाथि सत्ता र शक्तिको पहुँचका कारण शोषण गर्न कुन हदसम्म उद्धत थियो भन्ने कुरा देखाइएको छ ।