वानीरा गिरिका कवितामा वरणस्वतन्त्रता (Freedom of Choice in Banira Giri’s Poems)

Abstract

प्रस्तुत अध्ययन वानीरा गिरिका कवितामा अस्तित्ववाद तथा त्यससम्बद्ध वरणस्वतन्त्रताको विश्लेषणमा केन्द्रित छ। नेपाली नारी साहित्यमा वानीरा गिरि आख्यान, कविता, निबन्ध र नियात्रा लेखनका लागि परिचित नाम हो भने उनको मुख्य साहित्यिक प्रवृत्ति अस्तित्ववादी दर्शनको प्रस्तुति हो । मानवजीवनलाई व्यक्तिगत अस्तित्वको अर्थमा, जीवनको व्यक्तिगत अनुभवका आधारमा मात्र बुझ्न सकिन्छ भन्ने सन्दर्भबाट नामकरण र दार्शनिक आधार प्राप्त मान्छेको मूलसमस्या पहिल्याउनु र त्यसैको परिप्रेक्ष्यमा जीवनको सत्य खुट्याउने अस्तित्ववाद मानवदर्शन हो । अस्तित्ववादले व्यक्तिलाई सम्पूर्ण भ्रमबाट मुक्त पारी भ्रममुक्त भएको एउटा शून्यको बिन्दुबाट आफूलाई खोज्ने र आफ्नै प्रयासले आफूलाई चिन्ने र प्राप्त गर्ने आत्मविश्वास व्यक्तिभित्र जगाई जीवनको निस्सारता, निरर्थकता, निरूपायता, अनिश्चितता र विवशताको बोधबाट उत्पन्न नैराश्य र व्यक्तिप्रति स्वयम्लाई उत्तरदायी बनाउने विषय अस्तित्ववादको सैद्धान्तिक स्रोत हो भने व्यक्तिमहत्त्व यसको विश्लेषणीय पक्ष हो । प्रस्तुत सैद्धान्तिक आधारअन्तर्गत वरणस्वतन्त्रता यस अध्ययनको विश्लेष्य पक्ष हो भने चयनको अभिव्यक्ति, व्यक्तिसत्ता र उत्तरदायित्व विश्लेषण ढाँचा हो । गिरिका कवितामा वरणस्वतन्त्रताको अभिव्यञ्जना सशक्त रूपमा भएको छ । व्यक्तिको पहिचान अन्यव्यक्ति तथा समाजका सापेक्षमा स्थापित हुनका लागि उसको चयन नै शक्तिशाली रहने विषयका साथै व्यक्ति रहेकै कारण स्वयम्को अस्तित्व सार्थक रहने धारणामा व्यक्तिसत्ता प्रबल रहेको छ भने व्यक्तिले स्वतन्त्रतावरणको निर्णयको भागीदार हुनुपर्दाको क्षण तथा त्यसको उत्तरदायित्वका लागि तयार मानसिकताको चित्रण सशक्त प्रवाहित रहेको निष्कर्ष निकालिएको छ ।