जय भुँडी निबन्धमा प्रगतिवाद {Progressivism in Jai Bhundi Essay}

Abstract

यस लेखमा पाश्चात्य साहित्य सिद्धान्त प्रगतिवादका आधारमा भैरव अर्यालको ‘जय भुँडी’ निबन्धको अध्ययन र विश्लेषण गरिएको छ । विश्लेष्य निबन्धमा प्रगतिवादी वैचारिकता के कस्तो छ, भन्ने विषयलाई यस लेखमा अध्ययन गरी व्याख्या गरिएको छ । यस अध्ययनमा भैरव अर्यालको ‘जय भुँडी’ निबन्धका माध्यमद्वारा समाजमा चेतना जगाउने कार्य गरिएको छ कि छैन भन्ने कुराको प्रगतिवादी दृष्टिले खोजी गरिएको छ । शोधार्थीहरूद्वारा साहित्यकार भैरव अर्यालको जीवनी, व्यक्तित्व, कृतित्व आदिका सम्बन्धमा विश्वविद्यालयीय सोपाधिक अनुसन्धानहरू गरिएका छन् । साहित्यिक पत्रपत्रिकाले भैरव अर्याल विशेषाङ्क नै निकालेका छन् । विविध पुस्तकमार्फत अर्याल र उनका कृतिबारे अध्ययन भएका छन् । यस लेखमा भने ‘जय भुँडी’ निबन्धको प्रगतिवादी दृष्टिले अध्ययन गरिएको छ । यो गुणात्मक अनुसन्धानअन्तर्गतको अध्ययन भएकाले यसमा पुस्तकालयीय कार्यबाट सामग्री सङ्कलन गरी वर्णनात्मक अनुसन्धान विधिअन्तर्गत व्याख्या–विश्लेषण गरिएको छ । यसमा समाजवादी यथार्थवादका रूपमा स्थापित प्रगतिवादी सिद्धान्तको परिचय दिएर ‘जय भँुडी’ निबन्धको सङ्क्षिप्त समीक्षा गरी त्यसमा प्रगतिवादी प्रवृत्ति पहिल्याएर वर्णनात्मक अनुसन्धान विधिका आधारमा उक्त रचनाको व्याख्या–विश्लेषण गरिएको छ । तत्कालीन नेपाली समाजमा विद्यमान वर्गभेदको हास्यव्यङ्ग्यात्मक शैलीमा आलोचनात्मक चित्रण गरिएको यस निबन्धमा प्रगतिवादी विचारको स्पष्ट र प्रभावकारी प्रयोग गरी समाजिक चेतना जगाएइएको हुँदा यो प्रगतिवादी दृष्टिले विशिष्ट स्तरको निबन्ध हो भन्ने यस लेखको निष्कर्ष रहेको छ ।