वर्णविन्यास वक्रता र राजेश्वरी खण्डकाव्यमा त्यसको प्रयोग

Abstract

प्रस्तुत अध्ययनमा वर्णविन्यास वक्रताका मापदण्डका आधारमा कवि माधवप्रसाद घिमिरेद्वारा रचित ‘राजेश्वरी’ खण्डकाव्यको विश्लेषण गरिएको छ । वर्णविन्यास वक्रता कुन्तकद्वारा प्रतिपादित वक्रोक्ति सिद्धान्तका छ भेदमध्ये प्रथम भेद हो । वर्णविन्यास वक्रता काव्यका आधारभूत अवयव वर्णहरूको आवृत्तिबाट उत्पन्न लय सौन्दर्यसँग सम्बन्धित रहेको छ । यसका पनि एक वर्णविन्यास वक्रता, द्वि वर्णविन्यास वक्रता, बहुवर्णविन्यास वक्रता, वर्गान्तयोगीस्पर्श, तलनादि, रकारादि र यमकाभास गरी सात भेद रहेका छन् । यहाँ यिनै सात भेदका आधारमा ‘राजेश्वरी’ खण्डकाव्यमा पाइने वर्णविन्यास वक्रताको विश्लेषण गरी निष्कर्ष दिने कार्य भएको छ ।