नाटककार बालकृष्ण सम र उनका नाट्यप्रबृत्ति
DOI:
https://doi.org/10.3126/bmcrj.v3i1.69343Keywords:
अभिनयमूलक, त्रयान्विति, दार्शनिकता, प्रवृत्ति, प्रतिमानAbstract
बहुमुखी प्रतिभाका धनी नाटयसम्राट बालकृष्ण समले नेपाली नाटकको आधुनिकीकरण र विकासमा दिएको योगदान अविस्मरणीय छ । उनकै ‘मुटुको व्यथा’ नाटक मार्फत नेपाली नाटकको क्षेत्रमा आधुनिकता भित्रिएको मानिन्छ । प्रस्तुत लेखमा उनै साहित्यकार बालकृष्ण समले नेपाली नाटकका क्षेत्रमा दिएको योगदान र भित्रयाएका साहित्यिक प्रवृत्तिहरूको सङक्षिप्त विवेचना गरिएको छ । ‘प्रवृत्ति’ शब्दको मूल तात्पर्य प्रवाह, बहाव, झुकाव वा कुनै विषय सन्दर्भतिर मनको लगाव हो । साहित्यमा ‘प्रवृत्ति’ शब्दले कुनै लेखकले पालना गर्ने मान्यता वा दृष्टिकोणलाई सन्दर्भित गर्छ, जसबाट निर्देशित रहेर लेखक आफनो लेखन कार्यमा प्रवृत्त हुन्छ । ‘प्रवृत्ति’ को यही तात्पर्यकै सेरोफेरोमा नाटककार बालकृष्ण समका नाटयप्रवृत्तिहरूलाई यस लेखमा खुटयाइएको छ । गुणात्मक ढाँचाको प्रस्तुत अध्ययनमा आवश्यक सामग्रीको सङकलन पुस्तकालयीय अध्ययनबाट गरिएको छ । यसरी उपलब्ध तथ्यहरूको सङकलन, व्याख्या र विश्लेषण गरी निचोडमा पुगिएको छ । प्रस्तुत अध्ययन पूर्णतः द्वितीय स्रोतमा आधारित छ र विश्लेषण ढाँचाका सन्दर्भमा प्रस्तुत अध्ययनको शोधप्रतिमान व्याख्यात्मक प्रकृतिको रहेको छ । नाटकको सैद्धान्तिक स्वरूपको दिग्दर्शनसहित प्रस्तुत लेखमा नेपाली नाटयपरम्परामा बालकृष्ण समको योगदान एवम उनका नाटयप्रवृत्तिको निक्र्योल गरिएको छ । उल्लिखित विश्लेषणका आधारमा बालकृष्ण समका नाटयकृतिमा पूर्वीय र पाश्चात्य दुवै नाटयमान्यताको अनुसरण, गद्य र पद्य दुवै शैलीको उपयोग, सुखान्त र दुःखान्त दुवै नाटयकलाको उपयोग, त्रयान्वितिको निर्वाह, विषयगत र रूपविधानगत वैविध्य, घटनाप्रधान कथावस्तुमा जोड, सन्देशका दृष्टिले आदर्शोन्मुख यथार्थवादी र शैलीका दृष्टिले परिष्कारवादी प्रवृत्तिका साथै विषयगत वा भावगत रूपमा दार्शनिकता, कारुणिकता, उदार मानवतावाद, यथार्थवाद, राष्ट्रप्रेम, शाश्वत र आदर्श प्रेमको खोजी आदि प्रवृत्तिहरू प्रकट भएको निष्कर्ष निकालिएको छ ।
Downloads
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
This license enables reusers to distribute, remix, adapt, and build upon the material in any medium or format for noncommercial purposes only, and only so long as attribution is given to the creator.